Jadwiga Markowa - 130. rocznica urodzin

2015.09.14. 08:20

Z okazji przypadającej 15 września br. 130. rocznicy urodzin Jadwigi Markowej (1885 - 1939) Koło Zainteresowań PZF "Gliwicki Klub Kolekcjonerów" przygotowało beznominałową kartkę pocztową oraz znaczek personalizowany.

Więcej informacji dotyczących tego wydawnictwa można uzyskać pod nr telefonu: 533 804 646 lub e-mail: stabul@interia.pl

Jadwiga Markowa urodziła się 15 września 1885 roku w Starych Gliwicach. Ojciec pracował jako suwnicowy w hucie "Hermina" w Łabędach - dzisiaj " Łabędy". Matka zajmowała się domem i wychowaniem córki. Ze starego katolickiego modlitewnika Jadwiga uczyła się w domu pod okiem mamy, czytać i pisać po polsku Od mamy także przyswoiła sobie znajomość polskich piosenek i polskich obyczajów. Do niemieckiej szkoły powszechnej uczęszczała w Starych Gliwicach. Z woli rodziców uczęszczała także na polską naukę religii. Po ukończeniu szkoły w roku 1899, podjęła pracę w hucie "Hermina". W domu była wychowana w atmosferze silnego przywiązania do kultury i języka polskiego. Dlatego wraz z rozpoczęciem pracy zaangażowała się w działalność polskiego Towarzystwa Śpiewaczego "Harmonia" i Towarzystwa Polek w Gliwicach.

W roku 1904 Jadwiga wyszła za mąż za Wincentego Marka, również pracownika huty "Hermina", również polskiego patriotę oraz działacza robotniczego pochodzącego z Kozłowa koło Łabęd. Po kilku latach Jadwiga i Wincenty przeprowadzili się do Gliwic

Markowa była osobą religijną, organizowała coroczne pielgrzymki do Piekar, Częstochowy i na Górę św. Anny. Pielgrzymując do Częstochowy przywiozła stamtąd książkę "Obrazki świąteczne Kościoła rzymskokatolickiego" Beyerlego z 1900 roku, w której zapisywała dane rodziców i innych bliskich osób. Z tą książką nigdy się nie rozstawała. Miała ją przy sobie nawet na okolicznościowych zdjęciach.

Markowie wraz z doktorem Styczyńskim i działaczką Stępniewiczową zorganizowali Koło Polek. Od 1920 roku Jadwiga Markowa działała w Polskim Komisariacie Plebiscytowym w Gliwicach, kierowanym przez Feliksa Orlickiego, mieszczącym się przy ul. Zwycięstwa 59.

Podczas III powstania śląskiego Jadwiga służyła w 4. pułku gliwickim dowodzonym przez Stanisława Mastalerza. Prowadziła kuchnię powstańczą.

Zaangażowanie w akcję plebiscytową i powstanie stało się powodem ataków niemieckich bojówek na rodzinę. Wybijano szyby w mieszkaniu Marków, Wincentego Marka, uczestnika III Powstania Śląskiego, ciężko pobito. Z tego powodu w roku 1922, Markowie przeprowadzili się do przydzielonej Polsce części Górnego Śląska.

Zamieszkali w Nowym Bytomiu, dzisiejszej dzielnicy Rudy Śląskiej. Tam Jadwiga od razu rozpoczęła aktywną działalność społeczną.

Założyła koło Uchodźców Polskich, a przy nim Towarzystwo Polek, zrzeszające kobiety zamężne, oraz Towarzystwo Młodych Polek, zrzeszające kobiety niezamężne.

Zainicjowała też w Nowym Bytomiu harcerstwo i została czynnym członkiem koła Przyjaciół Harcerstwa. Założyła stołówkę dla bezrobotnych oraz opiekowała się rodzinami biednymi i wielodzietnymi.

Będąc radną Miejskiej Rady Narodowej, starała się pomagać szczególnie najbardziej potrzebującym. Założyła ochronkę dla dzieci, prowadziła kursy kroju, szycia i gotowania. Urządzała przedstawienia, wieczorki, tak zwane "babskie combry", imprezy rocznicowe oraz uczyła pieśni i modlitw. W dalszym ciągu corocznie pielgrzymowała do Piekar, Częstochowy i na Górę św. Anny.

Gdy wybuchła wojna, ponownie zaangażowała się w działalność, z której była znana z czasów powstań. Przygotowywała posiłki i kawę dla oddziałów samoobrony i wojska. Jeszcze w nocy z 3 na 4 września 1939 roku wydawała ostatnie posiłki dla walczących, po czym dowiedziawszy się o aresztowaniach Polaków, uciekła z rodziną do Hajduk. Markowie przebywali tam niecałe dwa dni. Wincenty Marek wrócił do Nowego Bytomia i zauważył afisze informujące, że kto opuścił Nowy Bytom, będzie pozbawiony mieszkania. Dlatego Markowa z powrotem wróciła do Nowego Bytomia.

6 września do mieszkania Marków wtargnęli członkowie Freikorpsu, rzekomo szukając ukrytej broni. Broni nie znaleźli, ale odkryli sztandar Towarzystwa Polek z wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej i orłem polskim.

Jadwiga została aresztowana. W drodze do więzienia kazano jej nieść polski sztandar, co z dumą uczyniła. Osadzono ją w piwnicach "starej apteki" w Nowym Bytomiu, gdzie urządzono tymczasowe więzienie. Sztandar publicznie spalono na podwórzu tejże apteki.

9 września 1945 roku znaleziono jej ciało pod płotem ogrodu huty "Pokój". Jej ciało było owinięte w płaszcz żołnierski i wrzucone do dołu. Identyfikacji zwłok dokonał doktor Bugdalski z Katowic, przewodniczący komisji. Ujawnił on, że Markowa była przed śmiercią torturowana i zmarła najprawdopodobniej z powodu licznych obrażeń.

Należy zaznaczyć, że piwnice pod "starą apteką" były miejscem tortur i śmierci wielu osadzonych tam Polaków, nie tylko Markowej.

Pogrzeb odbył się 15 września 1945 roku. Jadwiga Markowa została pochowana w masowym grobie, w którym spoczywają między innymi Piotr Niedurny oraz powstańcy śląscy.

Władysław Gębczyk