Bojanowo z historią poczty w tle

2019.05.06. 11:45

Obchodzona w 2018 roku 100. rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości wyzwoliła wiele twórczych inicjatyw nawiązujących do jubileuszu. Obchody tak doniosłej rocznicy dotyczyły zarówno całej Polski, jak również "małych ojczyzn".

Do takich należy m.in. Bojanowo z bogatą historią poczty, działającej tam na przestrzeni dziejów, przedstawioną w obszernej i cennej monografii Gmina Bojanowo traktem i znakami pocztowymi opisana (Bojanowo 2018). Autorem opracowania jest Witold Mikołajczyk, członek Koła PZF nr 1 w Katowicach.

Bojanowo jest to miasto położone w powiecie rawickim, województwo wielkopolskie, będące siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. W latach 1975-1998 w województwie leszczyńskim.

W tym miejscu warto przytoczyć słowa burmistrza Macieja Dubiela zamieszczone we wstępie do książki: "Opracowanie Gmina Bojanowo traktem i znakami pocztowymi opisana to swoista podróż w czasie. Powrót do dni, w których podstawowymi źródłami komunikacji międzyludzkich były m.in. listy, karty pocztowe czy korespondencja urzędowa. Publikacja pokazuje historię poczty, szczególnie skupiając się na poczcie dotyczącej naszej gminy. Najstarszy list, pochodzący z 1797, wraz z resztą korespondencji wydaną w naszych czasach - ukazuje opis traktów pocztowych, map, znaków pocztowych, wydarzeń historycznych osadzających prezentowane walory pocztowe".

Z powyższej wypowiedzi wynika, że publikacja stanowi udokumentowaną historię i teraźniejszość "małej ojczyzny", zlokalizowanej w południowo-zachodniej części Wielkopolski. W pierwszej kolejności autor wymienia założycieli miasta, których ród sięga XIV wieku, z opisem ich herbu rodowego oraz przedstawia początki powstania miasta, dla którego przywilej lokacyjny wydał król Władysław IV już w 1638 roku. Kolejne ustanowili: Jan Kazimierz (1663), Korybut Wiśniowiecki (1669), Jan III Sobieski (1676). Około 1680 roku Bojanowo zostało po raz pierwszy zaznaczone na pierwszej mapie Wielkopolski opracowanej przez Jerzego Freudenhamera, dedykowanej Krzysztofowi Opalińskiemu, wojewodzie poznańskiemu. W dalszej części opracowania autor skupił główną uwagę na historii poczty działającej w mieście oraz na obszarze administracyjnie należącym obecnie do gminy Bojanowo, jak: Czechnów, Golina Wielka, Kawcze i Zaborowice. Dzieje poczty w tej części Wielkopolski ukazane zostały na tle wydarzeń związanych z losami Rzeczypospolitej, jak rozbiory Polski, okres Księstwa Warszawskiego, Wielkiego Księstwa Poznańskiego, Prowincji Poznańskiej, II Rzeczypospolitej Polskiej, lata okupacji niemieckiej oraz dzieje po roku 1945. W tym kontekście autor wykazał, że poczta w Bojanowie działa nieprzerwanie od 1793 roku, a zmieniały się jedynie ramy administracyjne świadczenia przez nią usług. Swoje dociekania poparł bogatą ikonografią historyczną z dziedziny heraldyki, kartografii, rzadkimi dokumentami, jak przywilej królewski Jana III Sobieskiego, wymieniający Bojanowo, schemat przebiegu traktów pocztowych w Wielkopolsce, czy oryginalny list nadany w 1797 roku w Bojanowie.

W całym opracowaniu zamieszczono 643 ilustracje, wśród których znajduje się kilka herbów rodowych, 60 map pocztowych i komunikacyjnych, jako istotne źródło pozwalające na poznanie historii poczty, ok. 70 widokówek z obiektami i scenami rodzajowymi sprzed ponad stulecia. Autor reprodukuje ponad dwieście jednostek, jak: listy urzędowe, prywatne, polecone, paczkowe, koperty, kartki, wycinki oraz inne obiekty pocztowe, w tym datowniki eksploatacyjne bojanowskiej poczty, z uwzględnieniem m.in. poczt ambulansowych, stemple okolicznościowe. Pokazuje ponad 160 pozycji, na które składają się dowody nadania przesyłek, dowody doręczenia i odbioru, blankiety telegraficzne i ich opakowania, druki doręczenia protestów, dowodów wpłaty, zdjęcia pracowników pocztowych, legitymacje, bilety i wiele innych. Prezentowane w pracy przesyłki pocztowe i inne obiekty kolekcjonerskie związane z tematem publikacji należą w przeważającej części do zbiorów autora.

Bibliografia omawianej monografii obejmuje prawie czterysta pozycji, na które składają się źródła, dokumenty, katalogi oraz opracowania naukowe, wydawnictwa zwarte i artykuły. Część pozycji w języku niemieckim. Publikacja formatu A4 liczy 312 stron, ilustracje kolorowe, wydana na papierze kredowym, okładka twarda, lakierowana. Wydawca Gmina Bojanowo.

Kontakt z autorem - e-mail: mikwit@o2.pl; witoldmikolajczyk@gmail.com

Monografia Witolda Mikołajczyka, Gmina Bojanowo traktem i znakami pocztowymi opisana zasługuje na szczególne wyróżnienie, czego dowodem stał się Złoty Medal przyznany w klasie literatury filatelistycznej podczas XXII Ogólnopolskiej Wystawy Filatelistycznej "Poznań 2018". Ponadto autor został zgłoszony o przyznanie Medalu "Za zasługi dla rozwoju publikacji filatelistycznych" za rok 2018. Książka jest też nominowana w konkursie o Nagrodę Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk za najlepszą publikację o Wielkopolsce w roku 2018.

Jerzy Bielawski