Dzieje filatelistyki kieleckiej

2019.05.28. 10:08

W 2018 roku z inicjatywy Włodzimierza Seligi, prezesa Zarządu Okręgu Świętokrzyskiego PZF, wydano w Kielcach obszerne opracowanie o charakterze monograficznym: 100-lecie ruchu filatelistycznego na Kielecczyźnie. Rys historyczny. Datowniki okolicznościowe. Wydawnictwo „Światowid”. Kielce 2018.

Książkę opracował zespół pod przewodnictwem Prezesa Okręgu. Na uwagę zasługuje też fakt, że publikacja wpisała się w obchody związane z 100. rocznicą odzyskania przez Polskę Niepodległości. Autor wstępu m.in. trafnie napisał: „Tak się składa, że ruch filatelistyczny na Ziemi Kieleckiej również ma swoją rocznicę – jakże ważną dla wszystkich tych, którzy wpisali swoje życie i działalność zarówno w historię kraju, jak i nasze filatelistyczne sto lat.”

Z podtytułu wynika, że publikacja składa się z dwóch części. W pierwszej – historycznej autorzy nawiązują do początku ruchu filatelistycznego na ziemiach polskich, kształtującego się pod koniec XIX wieku w zaborze austriackim. W okresie funkcjonowania Poczty Polowej Legionów na terenie Kielecczyzny zorganizowano też pocztę strzelecką w Miechowie i Jędrzejowie. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku obszerne województwo kieleckie zajmowało centralne położenie w odrodzonym państwie polskim. Fakt ten stanowił bardzo dogodne warunki do kontaktów między kolekcjonerami znaczków pocztowych i stowarzyszeniami filatelistycznymi krajowymi oraz międzynarodowymi. W okresie międzywojennym nastąpił też rozkwit ruchu filatelistycznego na ziemi kieleckiej.

Autorzy książki oparli się na dokumentacji opracowanej przez Mariana Duńskiego (1905-1976), wybitnego filatelisty, związanego z Kielcami w latach 1924-1926. Na tej podstawie opublikowali m.in. 12 tabel zawierających nazwiska filatelistów ziemi kieleckiej, którzy należeli do ówczesnych związków filatelistycznych działających w kraju oraz stowarzyszeń zagranicznych. M.in. liczne grono filatelistów z województwa kieleckiego należało do Międzynarodowego Związku Filatelistów i Korespondentów „Unja” we Lwowie. Spośród zagranicznych należy wymienić też stowarzyszenie w Księstwie Liechtensteinu, Wiedniu. Ważnym wydarzeniem stało się zarejestrowanie 6. grudnia 1933 r. Stowarzyszenia Filatelistów w Kielcach, co zostało odnotowane w „Ilustrowanym Kurierze Filatelistycznym” i „Ilustrowanych Wiadomościach Filatelistycznych”. Ponadto w 1936 roku odbył się w Kielcach III Zjazd Filatelistów Polskich, co było dowodem uznania dla środowiska filatelistów kieleckich.

W dalszej części publikacji autorzy omówili dzieje ruchu filatelistycznego po 1945 roku. Jego szczególny rozkwit nastąpił po powołaniu w 1950 r. Polskiego Związku Filatelistów. Powstawały wówczas liczne koła dla dorosłych oraz młodzieżowe. Od 1951 r. organizowane były wystawy filatelistyczne lokalne oraz międzynarodowe. Spośród licznych wystaw należy wymienić Krajową Wystawę Filatelistyczną „Totus Tuus” Kielce 1991, którą zwiedził papież Jan Paweł II, podczas IV pielgrzymki do ojczyzny. Z okazji wystaw wydawano okolicznościowe walory pocztowe, które prezentowane są w książce w formie licznych ilustracji.

Kolejny rozdział publikacji został poświęcony filatelistyce wśród młodzieży. Pierwsze koło młodzieżowe powstało w Ostrowcu Świętokrzyskim w 1956 r. W roku 1963 w województwie kieleckim działało 38 kół, zrzeszających ponad tysiąc członków. Pięć lat później działało 158 kół, które zrzeszały blisko cztery tysiące członków. Było to możliwe dzięki aktywnej pracy Komisji Młodzieżowej przy Oddziale, następnie Okręgu Kieleckim PZF. Młodzi filateliści uczestniczyli w maratonach oraz olimpiadach filatelistycznych i zdobywali wyróżnienia oraz nagrody.

W następnym rozdziale omówione zostały kroniki 22. Kół PZF działających w Okręgu Świętokrzyskim, m.in. w Kielcach, Skarżysku – Kamiennej, Radomiu, Ostrowcu Świętokrzyskim, Starachowicach, Busku – Zdroju, Drzewicy, Miechowie. Ponadto wymieniono kolejnych 46 kół działających w strukturach Okręgu w dłuższym lub krótszym okresie czasu. Tak bogaty materiał faktograficzny dowodzi o dużej aktywności kolekcjonerów znaków pocztowych świętokrzyskiego.

Drugą część publikacji, również obszerną, stanowi katalog okolicznościowych datowników pocztowych związanych z Kielcami oraz innymi ośrodkami Okręgu, stosowanych w latach 1932-2018. Wykaz obejmuje 713 stempli okolicznościowych emitowanych z różnych okazji, poświęconych, m.in. znanym postaciom, jak: Mikołaj Rej, Jan Kochanowski, Henryk Sienkiewicz, Stefan Żeromski, Zygmunt III, Józef Piłsudski, św. Jan Paweł II i wielu innych. Katalog datowników opracowali: Włodzimierz Seliga i Jerzy Turek.

Na koniec należy stwierdzić, że prezentowana publikacja stanowi ciekawy i ważny dokument zawierający bogaty dorobek i osiągnięcia filatelistyki kieleckiej w okresie kilkudziesięciu lat.

Publikacja liczy 168 stron, zawiera 58 barwnych ilustracji. Projekt okładki: Włodzimierz Seliga i Marcin Lorek. Książka ukazała się przy wsparciu finansowym Województwa Świętokrzyskiego, pod patronatem merytorycznym Poczty Polskiej. Ponadto protektorami wydawnictwa były też firmy: Przedsiębiorstwo Produkcji Betonów SIBET S.A. oraz Wodociągi Kieleckie.

Nie ulega wątpliwości, że nasze piśmiennictwo jest bogate w publikacje poświęcone dziejom polskiego ruchu filatelistycznego, do nich m.in. należą: Pięćdziesiąt lat warszawskiego ruchu filatelistycznego; Krakowski ruch filatelistyczny 1893-1968; Filatelistyka w Łódzkiem; Początki i rozwój polskiego ruchu filatelistycznego w Bydgoszczy 1907-1967; Ruch filatelistyczny w województwie katowickim 1932-1972; Filatelistyka w Małopolsce 1950-2000; 50 lat filatelistyki kaliskiej; 85 lat zorganizowanego ruchu filatelistycznego w Toruniu 1923-2008, 75 lat filatelistyki w Tarnowie. Omawiane przeto wydawnictwo 100-lecie ruchu filatelistycznego na Kielecczyźnie – na tle wymienionych wyżej wydawnictw zwartych – wpisuje się pod względem merytorycznym i wzbogaca cykl opracowań ukazujących dzieje ruchu filatelistycznego w Polsce na przestrzeni dziesięcioleci.

Jerzy Bielawski