100. rocznica podpisania Traktatu Wersalskiego

2019.07.11. 10:28

28 czerwca 2019 roku to 100. rocznica podpisania głównego traktatu pokojowego kończącego pierwszą wojnę światową i zaprowadzającego w Europie nowy ład polityczny.

Przypieczętował on po 123 latach niewoli powrót Polski na mapę Europy i świata, z dostępem do morza i odzyskaniem Wielkopolski, Górnego Śląska i Pomorza Gdańskiego. Powstały nowe państwa. Ustalono w nim nowe granice m.in. Węgier, Czechosłowacji, Rumunii, Austrii, Polski, Niemiec.

Marszałek Francji, Polski i Wielkiej Brytanii, Ferdynand Foch, naczelny wódz wszystkich sił Sprzymierzonych na froncie zachodnim, który podpisał rozejm kończący działania wojenne z Niemcami 11 listopada 1918 roku wypowiedział się, jakże proroczo, o traktacie następująco: "To nie pokój, lecz zawieszenie broni na dwadzieścia lat".

O dziwo, rocznica tego jakże ważnego wydarzenia, nie była szczególnie eksponowana. Biorąc pod uwagę skutki traktatu dla naszej lokalnej ojczyzny, filateliści malborscy wydali wspólnie z pocztowcami i przy wsparciu Muzeum Miasta Malborka , znaczki upamiętniające polskich działaczy plebiscytowych, przedstawiające m.in. reprodukcje wybranych znaczków z obu wydań "mediolańskich", patrol żołnierzy włoskich na kładce łączącej Malbork z Kałdowem, w tle zamek pokrzyżacki, oraz zasłużonego działacza plebiscytowego, Augustyna Czyżewskiego, sołtysa i wójta wsi Janowo, współtwórcy "Małej Polski", straconego przez Niemców po napaści na Polskę we wrześniu 1939 roku. Autorem projektu powstałego przy wydatnej pomocy p. Bernarda Jesionowskiego jest Jerzy Zimnicki.

Jednym z głównych punktów traktatu wersalskiego było utworzenie Wolnego Miasta Gdańska o charakterze odrębnego państwa oraz zarządzenie przeprowadzenia plebiscytów "na terenach wielonarodowościowych" decydujących o podziale m.in. Górnego Śląska, Warmii , Mazur i Powiśla.

Powstanie Wolnego Miasta Gdańska skutkowało podziałem Malborka (ówczesnego Marienburga) poprzez odłączenie od organizmu miejskiego dzielnicy Kałdowo i włączenie jej do obszaru WMG, a wschodni brzeg Wisły i Nogat stały się rzekami granicznymi.

Termin plebiscytu na Warmii, Mazurach i Powiślu ostatecznie ustalono na 11 lipca 1920 roku. W plebiscycie ludność zamieszkująca Warmię, Mazury i Powiśle miała zdecydować o przyłączeniu tych ziem do nowo powstałego państwa polskiego lub o pozostawieniu ich w granicach Prus Wschodnich. Nad przebiegiem głosowania czuwały komisje międzysojusznicze powołane przez Ligę Narodów.

Na obszarze plebiscytowym Kwidzyna, do którego należał Malbork, wprowadzono specjalne znaczki pocztowe. Były one drukowane w Mediolanie techniką litograficzną. Pierwsze wydanie miało napis "Commission Interalliee Marienwerder", obejmowało 14 znaczków o nominałach od 5 fenigów do 5 marek, drugie " Plebiscite Marienwerder Kwidzyn", również 14 znaczków o identycznych do pierwszego nominałach.

W rezultacie plebiscytu na Powiślu przyłączono do Polski wsie Małe Pólko, Nowe Lignowy, Kramrowo, Bursztych i Janowo, tzw. Pięciowieś. Do Polski również ze względów gospodarczych przyłączono port rzeczny w Korzeniewie bez samej wsi Korzeniewo (Kurzybrak) oraz przyczółek mostowy w Opaleniu.

Zainteresowani wydawnictwem, informacje mogą uzyskać w UP Malbork 1 lub pisząc na adres j.zimnicki@malbork.com.pl

Jerzy Zimnicki