340. rocznica Odsieczy Wiedeńskiej

2023.07.24. 08:33

W bieżącym roku przypada 340. rocznica Odsieczy Wiedeńskiej (12-13.09.1683).

Dla upamiętnienia tego wydarzenia Towarzystwo Przyjaciół Rawicza (TPR) postanowiło wydać okolicznościową kartkę pocztową z datownikiem stosowanym w dniu 12.09.2023 r. w Urzędzie Pocztowym Rawicz 1 wraz z arkuszem MójZNACZEK - znaczek okazjonalny.

Rawicz, za sprawą właściciela miasta Jana z Bnina Opalińskiego [1], ma w swej historii ciekawy epizod związany z "wystawieniem hufca na potrzebę wiedeńską złożonego ze 120 pancernych [2]".

Początek XVII wieku był okresem rosnącej potęgi osmańskiej. Od początku 1683 r. Turcy mobilizowali siły zbrojne, tworząc największą w XVII wieku armię. 31 marca 1638 r. armia turecka wyruszyła do Belgradu pod wodzą sułtana Mehmeda IV. Zagrożone zostały Polska i Austria.

Po wielu aliansach i mało skutecznych przymierzach zaczepno-obronnych przeciwko ekspansji tureckiej w Europie, 1 kwietnia 1683 roku cesarz Austrii Leopold I Habsburg zawarł z Polską przymierze przeciwko Osmanom. Gwarantem traktatu został papież Innocenty XI. W traktacie ustalono, że w obliczu zagrożenia któregokolwiek z miast, Krakowa albo Wiednia, druga strona pośpieszy na pomoc, a na utrzymanie wojsk polskich cesarz i papież wyasygnują subsydia pieniężne.

W tymże czasie armia turecka pod dowództwem wielkiego wezyra Kara Mustafy wyruszyła na Węgry, gdzie na wielkiej radzie wojennej został wyznaczony cel wyprawy, zdobycie Wiednia. Kiedy Turcy ruszyli na Austrię, Sobieski nakazał zbierać wojsko pod Krakowem, skąd 29 lipca wyruszył z odsieczą pod Wiedeń. Uznał bowiem, że lepiej będzie bić się z Turkami w sojuszu z silnymi aliantami, na obcej ziemi, kiedy na utrzymanie żołnierza łożyła obca ludność, niż później po zdobyciu Wiednia przez Turków samodzielnie stawiać czoła Imperium Osmańskiemu na terenie Polski.

Wyprawę pod Wiedeń poprzedziło uchwalenie przez sejm podatku nadzwyczajnego na wystawienie i utrzymanie 48-tysięcznej armii. Sejm musiał również wydać zgodę na prowadzenie wojny poza granicami kraju i na mobilizację.

W roku 1653 właścicielem Rawicza został Jan z Bnina Opaliński, wojewoda brzesko-kujawski, od 1678 generalny starosta wielkopolski, który odznaczył się rycerskimi dokonaniami w ciągu długich wojen, które za Sobieskiego Rzeczpospolita prowadziła przeciw Turkom. Jan Opaliński brał udział w zwycięskiej kampanii roku 1673, gdy razem z Sobieskim zdobywali Chocim, czym zasłużył na taki opis u Kaspra Niesieckiego: "jako miał ojca walecznego, tak też mu dopomagał rycerskich odwag za ojczyznę przeciw Szwedom i Tatarom, pod Chocimiem z Sobieskim mężnie pułki przewodząc...".

Jan z Bnina Opaliński zmarł 18 lutego 1684 r., wcześniej zdążył jeszcze wysłać na odsiecz Wiedniowi 120 zbrojnych, o czym w "Dziejach miasta Rawicza" Leon Koczy odnotował ten fakt. Wraz z wielkopolskimi chorągwiami na odsiecz Wiedniowi wybrał się Piotr Opaliński, młodszy brat Jana z Bnina Opalińskiego.

Tradycja ustna podawana z pokolenia na pokolenie głosi, że portret Jana III Sobieskiego (olej, autor nieznany, koniec w. XVII ), który znajduje się w rawickim Ratuszu, był darem dworu królewskiego dla Rawicza za wystawienie hufca pancernego.

Z okazji 340-lecia Odsieczy Wiedeńskiej zostanie wprowadzona do sprzedaży kartka okolicznościowa. Natomiast 12 września 2023 r. w Urzędzie Pocztowym Rawicz 1 stosowany będzie datownik okolicznościowy związany tematycznie z tym wydarzeniem.

Nakładem prywatnym wydane będą trzy wzory znaczków emisji "MójZNACZEK - znaczek okazjonalny":

z repliką zbroi husarskiej ze skrzydłami, XVII w. w Muzeum Ziemi Rawickiej, ratusz;
z portretem Jana III Sobieskiego, autor nieznany, olej, koniec XVII w., odnowiony w 1862 r. przez Johanna Karla Bähra [3], obraz znajduje się w rawickim Ratuszu. Tradycja ustna podawana z pokolenia na pokolenie mówi, że portret Jana III Sobieskiego, który znajduje się w rawickim Ratuszu, był darem dworu królewskiego dla Rawicza za wystawienie hufca pancernego;
z repliką zbroi formacji pancernej, XVII w., znajdującej się w salce Bractwa Kurkowego, Dom Kultury w Rawiczu.

Na ilustracjach prezentujemy wizualizację arkusza oraz wizualizację kartki pocztowej "340-lecie Odsieczy Wiedeńskiej 12.09.1683 - 12.09.2023".

Kartka pocztowa może być opieczętowana okolicznościowym datownikiem "340-lecie Odsieczy Wiedeńskiej 12.09.1683 - 12.09.2023. Rawicz 1. 12.09.2023". Zamówienia na kartki pocztowe oraz na całe arkusiki można składać w placówce pocztowej UP Rawicz 1, ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 9, 63-900 Rawicz.

____________

Jan z Bnina Opaliński, herbu Łodzia (ur. w 1629, zm. 18.02.1684). Od 1658 roku podczaszy koronny, od 1661 roku podkomorzy poznański, od 1667 roku wojewoda inowrocławski, później kaliski, a potem wojewoda brzesko-kujawski, od 1678 roku generalny starosta wielkopolski. http://przyjaciele.rawicza.pl/historia/rawiczanie/dziedzice-rawicza/jan-z-bnina-opali%C5%84ski.html
Cytat pochodzi z "Dziejów miasta Rawicza" Leona Koczego (maszynopis 1938). Wyjaśnienia wymaga stwierdzenie "120 pancernych", chodzi o chorągiew pancerną, która XVII wieku liczyła od 100 do 200 koni (przyp. autora).
Johann Karl Bähr (1801-1869) był niemieckim malarzem i pisarzem. Bähr był cenionym portrecistą, a także malował dzieła o tematyce historycznej: https://en.wikipedia.org/wiki/Johann_Karl_B%C3%A4hr

Tadeusz Pawłowski